نجات بخشی ادیان در پرتو قرآن

 دیدگاه‌هاى گوناگون نجات بخشى ادیان از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. تکثرگرایى دینى از دو منظر برون دینى و درون دینى قابل بحث و بررسى است. این نوشتار، نجات بخشى ادیان به عنوان یکى از استوانه‌هاى پلورالیسم را با نگاه درون دینى مورد بحث قرار داده است. یهودیان تنها آیین یهود را نجات بخش مى‌خوانند. در جهان مسیحیت گروهى مسیحیت را تنها دین نجات‌بخش مى‌دانند. و شمارى هم تمامى ادیان را نجات‌بخش مى‌خوانند. در نگاه قرآن تمامى ادیان در ظرف زمانى خود نجات‌بخش هستند. اما آیا در زمان‌هاى بعد نیز نجات‌بخشى خود را دارند؟ شمارى تنها اسلام را نجات‌بخش مى‌دانند و هیچ یک از ادیان را پس از ظهور اسلام نجات‌بخش نمى‌دانند. این گروه، به سه گروه از آیات استدلال مى‌کنند: 1. آیاتى که اسلام را دین واقعى و نجات‌بخش معرفى مى‌کند. 2. آیاتى که ترادف ایمان و اسلام را نتیجه مى‌دهد و کفر را نقطه مقابل اسلام و ایمان نشان مى‌دهد و کافران را سزاوار دوزخ مى‌خواند 3. آیاتى که پیامبر اسلام را خاتم انبیا و اسلام را ناسخ ادیان گذشته مى‌دانند. این مستندات انحصارگرایى را نتیجه نمى‌دهد؛ چه اینکه: 1. در آیات قرآن، اسلام همان حقیقت ادیان الهى است. 2. در عرف قرآن اسلام، ایمان و کفر از جهت مفهومى گسترده‌تر از اسلام، ایمان و کفرى است که فقها و متکلمان مطرح مى‌کنند. اسلام، در اصطلاح قرآن روح و حقیقت ادیان الهى و کفر، نقطه مقابل آن است، پس هر دینى که از روح و حقیقت برخوردار است نجات‌بخش است. 3. در قرآن اسلام محمدى ناسخ دیگر ادیان نیست و افزون بر این بر فرض نسخ، نمى‌توان نتیجه گرفت اسلام تنها دین نجات‌بخش است. در برابر گروه اول، برخى به رستگارى آفرینى تمام ادیان معتقدند و در جهت اثبات نظریه خود به آیاتى اشاره کرده‌اند: الف. آیاتى که از وحدت و سازگارى ادیان حکایت دارد. ب. آیاتى که رستگارى را به ایمان و عمل صالح پیوند مى‌زند. ج. آیاتى که تورات، انجیل و قرآن را هدایت‌گر و راهنما خوانده است. د. عادل بودن خداوند. ه. فراخواندن اهل کتاب به اصول مشترک.